arkadaşlar ledlerin araç elektriğiyle yani 12 voltla nasıl uzun ömürlü çalışacağını araştırırken şunu buldum;
Arkadaşlar Ledler hakkında bir kaç bilgi vermek istiyorum.
İnternette kaynak çok fakat içerisinde bizim anlamadığımız çok fazla teknik detay var ve okuduğumuz şeyleri gündelik hayatta uygulamaya geçirmek biraz karmaşık bir hal alıyor.
o yüzden işin çok fazla teknik kısmına girmeden herkesin anlayacağı şekilde bilgi vermeye çalışacağım, en azından daha fazla kişi bilgi sahibi olur ve olayın çok basit olduğunu anlar.
Ledler içerisinde yarı iletken malzeme ve çeşitli kimyasal maddeler bulunan ışık yayan bir malzemedir.
led, lengini içerisinde kullanılan maddelere göre alır. bu maddeler aynı zamanda ledin çalışma voltajınıda belirler.
normal (sarı,kırmızı,yeşil) ledlerin çalışma voltajları 1,5-2,5 Volt arasında değişir. Mavi,Mor ve Beyaz renkli ledlerin çalışma voltajları biraz daha yüksektir 4-5 Volt civarı.
yani ledlerin ışık verebilmesi için bu değerlerde voltaj uygulanması gerekir. Şimdi aklınıza birşey takılabilir "Ledler 2-5 Volt arasında çalışıyor fakat benim aküm 12 Volt ne yapacağız?" bunu birazdan anlatacağım.
Yukarıda "ledler yarı iletken malzemelerden oluşur" diye bahsetmiştim, bu sebepten dolayı Ledlerde 'kutup' olayı vardır. artı kutup (+) ve eksi kutup (-). Yani Ledlere sadece Voltaj vermek yetmiyor, bu voltajın doğru verilmesi lazım.
yani Akünün artı (+) kutpunu Ledin artı (+) kutupuna, eksi kutupunu (-) ledin eksi (-) kutupuna bağlamanız lazım. Ters bağlarsanız led yanmaz.
peki Ledin artı kutpunu nasıl anlayacağız?
led i elinize altığınızda (eğer yeni almışsanız) ledin bacaklarının birisi uzundur diğeri kısadır. Uzun olan bacak artı (+) kutuptur, Kısa olan bacak eksi (-) kutuptur.
şekil 1: uzun bacak kısa bacak
bunun dışında bir kaç yöntem daha var fakat onlar pek güvenilir değil (ledin üzerindeki çentikten anlaşılıyor fakat bazı fabrikalar ters tarafa da atabiliyor o çentiği)
eğer bacakları eşit uzunluktaysa, ledin bacaklarını bir tane 9 Voltluk yassı pile değdirip çekin (uzun tutarsanız zarar verirsiniz) o şekilde led hangi bacaklara değdirdiğinizde yanarsa, pilin artı ucu (+) ledin artı ucu, diğeride eksi (-) ucudur.
ledler çok çeşitli tiplerde (kılıflarda) piyasaya sürülmektedir, bazıları normal ampul gibi görünürken bazıları direkt devre üzerine monte edilen mercimek büyüklüğünde de olabilir fakat hepsinin bir tane arı ucu (+) ve eksi (-) ucu vardır.
parlaklıklarıda çok çeşitlidir. eski tip ledler (dışarıdan bakınca sarı,kırmızı,yeşil) pek parlak değildir. yeni tip ledler ise daha parlaktır. bu ledler (resimde en solda) şeffaf renkli olup voltaj verilmedikçe hangi renk olduğu anlaşılmaz. bu ledler piayasa mercekli led, şeffaf led, parlak led olarak da anılır.
Şekil 2: Yeni tip parlak ve eski tip pek fazla parlak olmayan ledler
ledlerin parlaklığı, uygulanan voltaja,akıma göre değişir. ledin üzerinden çok fazla akım geçirirseniz led daha parlak yanacaktır fakat ömrü epey azalacaktır. ledin teknik özelliklerini bilmiyorsanız içinden geçireceğiniz/vereceğiniz akımı ortalama "20 mili amper" olarak alabilirsiniz. mili amper diyince kafanız hemen karışmasın. akımın birimi/ölçüsü "AMPER" dir, "MİLİ AMPER" Amperin 1/1000 (binde biri) dir. yani "20 Miliamper=0,020 Amper" aynı "metre-milimetre" ilişkisi gibi, 1 Amper 1000 MiliAmper.
yukarıda bir soru sormuştuk hatırladınız mı?
hatırlamadıysanız hatırlatayım "Ledler 2-5 Volt arasında çalışıyor fakat benim aküm 12 Volt ne yapacağız?"
Ledleri direkt olarak bağlarsanız (akünün artısını (+) ledin (+) sına, akünün eksisini (-) ledin - sine) ledler elinizde kalır, bozulur mındar olur gider.
işte bu yüzden "direnç" isimli bir eleman var onu kullanacağız. direnç de aynı led gibi iki bacağı olan bir eleman, fakat + ve - olayı dirençlerde yoktur.
direnç, aküden gelen akımı sınırlandıracak ve düşük akımda çalışması gereken ledin zarar görmemesini sağlayacak. bunu daha iyi anlamak için şöyle bir örnek verebilirim. "araba ile yokuş aşağı iniyorsunuz vitesi boşa alırsanız (frene basmadıkça) araba kaptırır gider, hızlanır hızlanır kontrolden çıkar. fakat vitesi 1 e alırsanız ve öyle inerseniz araba yokuştan yavaş yavaş iner" bu örnekte direnci 1. vites olarak düşünün, hızı sınırlandırıyor.
Şekil 3:bir direnç fotoğrafı
bu direncin değerini biz belirliyoruz.
nasıl belirliyoruz peki? hani yukarıda demiştim ya led hakkında teknik bilginiz yoksa vereceğiniz akımı ortalama "20 mili amper kabul edin diye, işte bu değeri kullanacağız.
çok basit bir formül var.
direnç=Voltaj/Akım
buradan şöyle bir sonuç çıkıyor
Bizim akü Voltajımız 12 V ama normalde akü 13-14 V civarı voltaj veririr, biz 13,5 V alıyoruz.
Akımımız 20 MiliAmper yani 0,020 Amper
bu formüle göre
direnç=13,5/0,020
buradan diren 675 çıkıyor. direncin birimi OHM dur. yani kullanacağımız direnç "675 Ohm" çıkıyor. eğer 675 den daha yüksek değerli bir direnç takarsanız led biraz daha az parlak yanar. eğer 675 den düşük bir değerde direnç takarsanız led daha kuvvetli bir şekilde parlar fakat ömrü azalır.
Direnci Led e nasıl bağlayacağız peki?
dirençi elimize aldığımızda iki ucu olduğunu görürüz. direncin bir ucunu ledin bir ucuna bağlayacağız. ve ledin boşta kalan ayağını (artık eksi mi boşta kalır yoksa artı ucumu ben bilmiyorum) akünün bir ucuna (eğer ledin eksi (-) ucu boşta kaldıysa bu ucu akünün eksi (-) ucuna bağlayacaksınız, artı ucu (+) boştaysa akünün (+) ucuna bağlayacaksınız). direncinde bir ucu boşta kalacak o ucu da akünün diğer ucuna bağlayacaksınız ve direnci güvenli bir şekilde kullanacaksınız. Ledler bu şekilde kullanılır. direkt aküye bağlanmaz.
birde çift renk yanan ledler vardır (sarı,kırmızı gibi). bunların 3 bacakları vardır. (aynı tofaşların far ampulleri gibi) ortadaki bacak ortaktır (genellikle ortak uç eksi (-) uç olur) sağdaki bacak bir rengin artısı (+), soldaki bacak diğer rengin artısı (dır), genel çalışma prensibi diğer ledlerde olduğu gibidir.
Şekil 4: iki renkli led
* benim aklıma gelenler ve anlatacaklarım bu kadar, dilim bu kadar dönüyor, umarım yeterince açıklayıcı ve anlaşılabilir olmuştur.
** yanlış olan yerler varsa daha bilgili arkadaşlar söylesinler, düzeltmekten çekinmeyeceğim.
*** yazılanlar tamamen benim eserimdir direnç fotoğrafını başka bir forum konusundan aldım (ower nickli arkadaşımız çekmiş fotoğrafı), diğer led fotoğraflarını hardwaremania.com dan aldım fakat üzerine yazıları ben yazdım
**** direncleri ve ledleri herhangi bir elektronik parça satan yerlerden temin edebilirsiniz.
***** saygılar
Arkadaşlar Ledler hakkında bir kaç bilgi vermek istiyorum.
İnternette kaynak çok fakat içerisinde bizim anlamadığımız çok fazla teknik detay var ve okuduğumuz şeyleri gündelik hayatta uygulamaya geçirmek biraz karmaşık bir hal alıyor.
o yüzden işin çok fazla teknik kısmına girmeden herkesin anlayacağı şekilde bilgi vermeye çalışacağım, en azından daha fazla kişi bilgi sahibi olur ve olayın çok basit olduğunu anlar.
Ledler içerisinde yarı iletken malzeme ve çeşitli kimyasal maddeler bulunan ışık yayan bir malzemedir.
led, lengini içerisinde kullanılan maddelere göre alır. bu maddeler aynı zamanda ledin çalışma voltajınıda belirler.
normal (sarı,kırmızı,yeşil) ledlerin çalışma voltajları 1,5-2,5 Volt arasında değişir. Mavi,Mor ve Beyaz renkli ledlerin çalışma voltajları biraz daha yüksektir 4-5 Volt civarı.
yani ledlerin ışık verebilmesi için bu değerlerde voltaj uygulanması gerekir. Şimdi aklınıza birşey takılabilir "Ledler 2-5 Volt arasında çalışıyor fakat benim aküm 12 Volt ne yapacağız?" bunu birazdan anlatacağım.
Yukarıda "ledler yarı iletken malzemelerden oluşur" diye bahsetmiştim, bu sebepten dolayı Ledlerde 'kutup' olayı vardır. artı kutup (+) ve eksi kutup (-). Yani Ledlere sadece Voltaj vermek yetmiyor, bu voltajın doğru verilmesi lazım.
yani Akünün artı (+) kutpunu Ledin artı (+) kutupuna, eksi kutupunu (-) ledin eksi (-) kutupuna bağlamanız lazım. Ters bağlarsanız led yanmaz.
peki Ledin artı kutpunu nasıl anlayacağız?
led i elinize altığınızda (eğer yeni almışsanız) ledin bacaklarının birisi uzundur diğeri kısadır. Uzun olan bacak artı (+) kutuptur, Kısa olan bacak eksi (-) kutuptur.
şekil 1: uzun bacak kısa bacak
bunun dışında bir kaç yöntem daha var fakat onlar pek güvenilir değil (ledin üzerindeki çentikten anlaşılıyor fakat bazı fabrikalar ters tarafa da atabiliyor o çentiği)
eğer bacakları eşit uzunluktaysa, ledin bacaklarını bir tane 9 Voltluk yassı pile değdirip çekin (uzun tutarsanız zarar verirsiniz) o şekilde led hangi bacaklara değdirdiğinizde yanarsa, pilin artı ucu (+) ledin artı ucu, diğeride eksi (-) ucudur.
ledler çok çeşitli tiplerde (kılıflarda) piyasaya sürülmektedir, bazıları normal ampul gibi görünürken bazıları direkt devre üzerine monte edilen mercimek büyüklüğünde de olabilir fakat hepsinin bir tane arı ucu (+) ve eksi (-) ucu vardır.
parlaklıklarıda çok çeşitlidir. eski tip ledler (dışarıdan bakınca sarı,kırmızı,yeşil) pek parlak değildir. yeni tip ledler ise daha parlaktır. bu ledler (resimde en solda) şeffaf renkli olup voltaj verilmedikçe hangi renk olduğu anlaşılmaz. bu ledler piayasa mercekli led, şeffaf led, parlak led olarak da anılır.
Şekil 2: Yeni tip parlak ve eski tip pek fazla parlak olmayan ledler
ledlerin parlaklığı, uygulanan voltaja,akıma göre değişir. ledin üzerinden çok fazla akım geçirirseniz led daha parlak yanacaktır fakat ömrü epey azalacaktır. ledin teknik özelliklerini bilmiyorsanız içinden geçireceğiniz/vereceğiniz akımı ortalama "20 mili amper" olarak alabilirsiniz. mili amper diyince kafanız hemen karışmasın. akımın birimi/ölçüsü "AMPER" dir, "MİLİ AMPER" Amperin 1/1000 (binde biri) dir. yani "20 Miliamper=0,020 Amper" aynı "metre-milimetre" ilişkisi gibi, 1 Amper 1000 MiliAmper.
yukarıda bir soru sormuştuk hatırladınız mı?
hatırlamadıysanız hatırlatayım "Ledler 2-5 Volt arasında çalışıyor fakat benim aküm 12 Volt ne yapacağız?"
Ledleri direkt olarak bağlarsanız (akünün artısını (+) ledin (+) sına, akünün eksisini (-) ledin - sine) ledler elinizde kalır, bozulur mındar olur gider.
işte bu yüzden "direnç" isimli bir eleman var onu kullanacağız. direnç de aynı led gibi iki bacağı olan bir eleman, fakat + ve - olayı dirençlerde yoktur.
direnç, aküden gelen akımı sınırlandıracak ve düşük akımda çalışması gereken ledin zarar görmemesini sağlayacak. bunu daha iyi anlamak için şöyle bir örnek verebilirim. "araba ile yokuş aşağı iniyorsunuz vitesi boşa alırsanız (frene basmadıkça) araba kaptırır gider, hızlanır hızlanır kontrolden çıkar. fakat vitesi 1 e alırsanız ve öyle inerseniz araba yokuştan yavaş yavaş iner" bu örnekte direnci 1. vites olarak düşünün, hızı sınırlandırıyor.
Şekil 3:bir direnç fotoğrafı
bu direncin değerini biz belirliyoruz.
nasıl belirliyoruz peki? hani yukarıda demiştim ya led hakkında teknik bilginiz yoksa vereceğiniz akımı ortalama "20 mili amper kabul edin diye, işte bu değeri kullanacağız.
çok basit bir formül var.
direnç=Voltaj/Akım
buradan şöyle bir sonuç çıkıyor
Bizim akü Voltajımız 12 V ama normalde akü 13-14 V civarı voltaj veririr, biz 13,5 V alıyoruz.
Akımımız 20 MiliAmper yani 0,020 Amper
bu formüle göre
direnç=13,5/0,020
buradan diren 675 çıkıyor. direncin birimi OHM dur. yani kullanacağımız direnç "675 Ohm" çıkıyor. eğer 675 den daha yüksek değerli bir direnç takarsanız led biraz daha az parlak yanar. eğer 675 den düşük bir değerde direnç takarsanız led daha kuvvetli bir şekilde parlar fakat ömrü azalır.
Direnci Led e nasıl bağlayacağız peki?
dirençi elimize aldığımızda iki ucu olduğunu görürüz. direncin bir ucunu ledin bir ucuna bağlayacağız. ve ledin boşta kalan ayağını (artık eksi mi boşta kalır yoksa artı ucumu ben bilmiyorum) akünün bir ucuna (eğer ledin eksi (-) ucu boşta kaldıysa bu ucu akünün eksi (-) ucuna bağlayacaksınız, artı ucu (+) boştaysa akünün (+) ucuna bağlayacaksınız). direncinde bir ucu boşta kalacak o ucu da akünün diğer ucuna bağlayacaksınız ve direnci güvenli bir şekilde kullanacaksınız. Ledler bu şekilde kullanılır. direkt aküye bağlanmaz.
birde çift renk yanan ledler vardır (sarı,kırmızı gibi). bunların 3 bacakları vardır. (aynı tofaşların far ampulleri gibi) ortadaki bacak ortaktır (genellikle ortak uç eksi (-) uç olur) sağdaki bacak bir rengin artısı (+), soldaki bacak diğer rengin artısı (dır), genel çalışma prensibi diğer ledlerde olduğu gibidir.
Şekil 4: iki renkli led
* benim aklıma gelenler ve anlatacaklarım bu kadar, dilim bu kadar dönüyor, umarım yeterince açıklayıcı ve anlaşılabilir olmuştur.
** yanlış olan yerler varsa daha bilgili arkadaşlar söylesinler, düzeltmekten çekinmeyeceğim.
*** yazılanlar tamamen benim eserimdir direnç fotoğrafını başka bir forum konusundan aldım (ower nickli arkadaşımız çekmiş fotoğrafı), diğer led fotoğraflarını hardwaremania.com dan aldım fakat üzerine yazıları ben yazdım
**** direncleri ve ledleri herhangi bir elektronik parça satan yerlerden temin edebilirsiniz.
***** saygılar
